Rozliczenia prosumentów w taryfie Net-billing
Funkcjonujący w Polsce od 2016 roku system rozliczeń energii elektrycznej wprowadzanej do sieci elektroenergetycznej dla prosumentów (Net-metering) zostanie zastąpiony przez system Net-billing. Rozwiązanie niesie ze sobą szereg zmian, które w szerokim zakresie przełożą się na opłacalność oraz sposób zarządzania energią produkowaną przez instalacje fotowoltaiczne.
Czym jest taryfa Net-billing?
Nowa taryfa polega na sprzedaży energii, która wprowadzana jest do sieci. Sytuacja ma miejsce, gdy w obiekcie występuje nadprodukcja, czyli system PV produkuje więcej energii, niż jest potrzebne w danym momencie. Nadwyżka kierowana jest przez licznik dwukierunkowy do sieci i następuje jej sprzedaż. Jeśli inwestor chce rozliczać nadwyżki według systemu Net-metering to graniczną datą złożenia wniosku o przyłączenie instalacji do zakładu energetycznego jest 31 marca 2022 r. (nie dotyczy to instalacji wykonywanych w ramach tzw. projektów parasolowych. W takim przypadku możliwe będzie podpisanie umowy z samorządem na wykonanie instalacji PV do 31 marca 2022 r., a złożenie wniosku o przyłączenie do sieci możliwe będzie do 31 grudnia 2023 r.). Nowe zasady nie obejmą obecnych prosumentów, nawet w przypadku rozbudowy już istniejącego systemu. Jedynie na wniosek prosumenta możliwe będzie przejście z systemu Net-metering na system Net-billing.
Nowy system rozliczania.
Od 1 kwietnia 2022 każdy zgłoszony do zakładu energetycznego wniosek o przyłączenie instalacji będzie rozpatrywany na nowych zasadach. Nie oznacza to, że Net-billing zacznie od razu obowiązywać. Okres przejściowy trwać będzie do 30 czerwca 2022 r. W tym okresie inwestorzy rozliczać się będą według starych zasad opartych na taryfie Net-metering. Nowe zasady zaczną działać od 1 lipca 2022 r.. Net-billing będzie wprowadzany w dwóch etapach, a sam sposób rozliczeń zależny będzie od tego w jakim etapie aktualnie funkcjonuje system.
- Etap I (od 1 lipca 2022 r. do 30 czerwca 2024 r.) Energia wprowadzana do sieci będzie rozliczana na podstawie rynkowej, miesięcznej ceny energii elektrycznej. Cena będzie ustalana na podstawie notowań giełdy towarowej oraz jednolitego łączenia rynków dnia następnego.
- Etap II (od 1 lipca 2024 r.) Energia wprowadzana do sieci będzie rozliczana na podstawie rynkowej, godzinowej ceny energii elektrycznej. Cena będzie ustalana na podstawie notowań giełdy towarowej oraz jednolitego łączenia rynków dnia następnego.
Przejściowo cena sprzedanej energii będzie ustalana na podstawie średnich wartości z poprzedniego miesiąca, a docelowo na podstawie cen bieżących (w okresach godzinowych). Oznacza to, że istotną kwestią stanie się czas, w którym energia trafi do sieci, ponieważ ceny energii w skali doby znacznie się zmieniają (najwyższe zazwyczaj są rano i wieczorem).
Czy pieniądze ze sprzedaży energii trafią bezpośrednio na konto bankowe prosumenta?
Nie, pieniądze ze sprzedaży będą trafiać na tzw. depozyt prosumencki, czyli konto w zakładzie energetycznym. Następnie środki zawarte na koncie posłużą do pomniejszenia rachunku za energię elektryczną. Ewentualna możliwość przejęcia środków przez prosumenta może mieć miejsce, gdy po upływie 12 miesięcy od wprowadzenia energii do sieci prosument nie wykorzystał środków z danego miesiąca (rachunek za energię był mniejszy od pieniędzy zgromadzonych w depozycie prosumenckim). W takim wypadku możliwe jest odebranie do 20% środków, które trafiły na depozyt prosumencki za dany miesiąc. W przypadku, gdy w okresie przejściowym (od 1 kwietnia 2022 r. do 30 czerwca 2022 r.) nie udało się pobrać całej wprowadzonej do sieci energii (rozliczanej jeszcze w ramach Net-meteringu) zostanie ona automatycznie rozliczona w ramach nowego systemu (kwota rozliczeniowa zasili depozyt prosumencki).
Komu będzie sprzedawana energia elektryczna, która trafi do sieci?
Domyślnie sprzedaż odbywać się będzie do sprzedawcy zobowiązanego (np. Enea, Energa, PGE, Tauron), w zależności od tego, z którym sprzedawcą jest podpisana umowa na zakup energii. W każdym momencie prosument będzie miał możliwość zmiany sprzedawcy energii i rozliczania nadwyżek wprowadzonych do sieci z wybraną spółką obrotu energią. Na rynku można znaleźć oferty zachęcające przyszłych prosumentów różnymi bonusami do podpisania umowy na zakup energii elektrycznej. W celu wybrania najlepszego rozwiązania warto oczywiście przeanalizować wszelkie oferty. Trzeba jednak pamiętać, że propozycja interesująca na pierwszy rzut oka może okazać się tylko chwytem marketingowym i wcale nie będzie bardziej opłacalna.
Jaka jest różnica pomiędzy taryfą Net-billing i Net-metering?
Podstawową różnicą jest to, że sprzedaż energii odbywająca się w ramach Net-billingu będzie rozliczana w pieniądzu (PLN), a nie w energii (kWh). Nie będzie już możliwości „zmagazynowania w sieci” energii produkowanej w okresie letnim, aby następnie wykorzystać ją w okresie zimowym. Szacuje się, że Net-billing jest o około 30-40% mniej opłacalnym systemem rozliczeń, ale należy wziąć pod uwagę, że ta różnica zależy od rynkowej ceny energii. Na przestrzeni kolejnych lat, wraz ze wzrostem cen energii opłacalność nowego systemu będzie rosła, a różnica w opłacalności – porównując z Net-meteringiem – będzie coraz mniejsza. Na pewno Net-billing jest rozwiązaniem mniej przewidywalnym, co przekłada się na trudności z ustaleniem okresu zwrotu inwestycji.
Jak zwiększyć opłacalność inwestycji pracującej na nowych zasadach?
Jako, że w nowym systemie nie „zmagazynujemy” energii w sieci, a po prostu ją sprzedamy lub kupimy, to istotną kwestią będzie czas w którym jest ona oddawana lub pobierana z sieci oraz jej ilość. Każda pobrana kWh będzie standardowo kupowana przez prosumenta według taryfy, którą posiada. Warto więc zastanowić się nad przejściem z najpopularniejszej taryfy G11 na G12 lub G12w, czyli taryfy w których cena energii zależy od godziny jej pobrania z sieci. W godzinach największego zapotrzebowania jest ona większa, ale poza „godzinami szczytu” mniejsza (w taryfie G12 na przykład od 14:00 do 16:00 i od 22:00 do 6:00, dodatkowo w weekendy w taryfie G12w). Jeśli prosument będzie miał świadomość, że godzina poboru energii ma wpływ na jej cenę na pewno przełoży się to na zmniejszenie rachunku. Wydaje się zasadne, aby prosumenci rozliczający się według nowych zasad zaplanowali okresy pracy podstawowych urządzeń w obiekcie (np. pralka, zmywarka itd.) w oparciu o posiadaną taryfę.
Zmiana taryfy to jedno, natomiast równie ważne (a często nawet ważniejsze) staje się zwiększenie autokonsumpcji, czyli bieżącego zużywania produkowanej energii, aby nie została przekierowana do sieci. Każda kWh, którą odbiorniki zużyją na bieżąco nie będzie musiała być zakupiona od sprzedawcy energii. Statystycznie w obiektach jednorodzinnych autokonsumpcja wynosi ok. 20-30% (w obiektach przemysłowych zazwyczaj więcej).
Sposoby na podniesienie autokonsumpcji.
Coraz popularniejszym rozwiązaniem staje się magazynowanie energii w tzw. magazynach energii (zazwyczaj są to akumulatory litowo-jonowe lub litowo-żelazowo-fosforanowe zarządzane przez odpowiedni BMS (Battery Management System). Ich cena nadal jest wysoka, ale montaż daje użytkownikowi szereg korzyści, a sam zakup ma być dofinansowywany w ramach 4. edycji programu „Mój Prąd”. Dzięki magazynowaniu energii możliwe jest podniesienie autokonsumpcji (magazynujemy energię z nadprodukcji i wykorzystujemy ją w trakcie zwiększonego zapotrzebowania). Dodatkowo możliwe jest takie wysterowanie urządzenia, aby zmagazynowana energia kierowana była do sieci o wyznaczonej godzinie, czyli gdy energia jest najdroższa (ta funkcjonalność w pełni będzie wykorzystana po wprowadzeniu rozliczeń godzinowych – od 1 lipca 2024 r.). Nie każdy falownik ma możliwość współpracy z magazynem energii, a często taka współpraca jest ograniczona. Falowniki współpracujące z magazynami energii różnią się parametrami i funkcjonalnością, dlatego zawsze należy zweryfikować, czy dane rozwiązanie spełnia potrzeby inwestora. Niektóre falowniki z magazynami energii są w stanie pracować w ramach zasilania awaryjnego. Takie rozwiązanie zwiększa bezpieczeństwo i niezależność energetyczną, szczególnie na obszarach, gdzie dochodzi do częstych zaników zasilania z sieci.
-
Dodatkowe odbiorniki
Podniesienie zapotrzebowania na energię w trakcie występowania nadprodukcji może zostać zrealizowane przez dodatkowe odbiorniki. Na przykład przekierowanie nadwyżek na grzałkę elektryczną w zbiorniku CWU (ciepłej wody użytkowej). Woda w obiektach mieszkalnych i przemysłowych podgrzewana jest zazwyczaj każdego dnia. Niezależnie od stosowanego w obiekcie źródła grzewczego możliwe jest wsparcie jego pracy właśnie dzięki zasileniu grzałki elektrycznej. Jeśli w obiekcie pracuje pompa ciepła to zamiast grzałki nadwyżkę energii z instalacji PV można przekierować na pompę. Kolejne urządzenie to system klimatyzacji, którego najbardziej intensywna praca ma miejsce zazwyczaj w okresie największej produkcji z systemu PV. Dzięki zazębieniu się profili zużycia i produkcji energii zasilanie systemów klimatyzacji również pozwala zauważalnie zwiększyć autokonsumpcję. Jej zwiększenie możliwe jest również wtedy, gdy inwestor posiada samochód elektryczny i ma możliwość ładowania jego akumulatorów w czasie pracy systemu PV.
-
Zaplanowanie pracy urządzeń
Na takiej samej zasadzie jak w przypadku dostosowania pracy odbiorników pod posiadaną taryfę (np. G12, G12w) warto jest zaplanować czas ich pracy na podstawie profilu produkcji energii z systemu PV (czasu występowania okresów wzmożonej pracy systemu PV). Najlepiej zrobić to w oparciu o produkcję energii występującą w danym momencie (świeci słońce -> włączamy urządzenia) lub w dłuższym okresie w zależności od kierunku i kąta montażu modułów. Można również wykorzystać różnorodne systemy starowania w celu automatycznego załączania odbiorników. Poczynając od programatorów poszczególnych urządzeń przez inteligentne gniazdka elektryczne po zaawansowane systemy współpracy na przykład pomiędzy systemem PV i pompą ciepła (poprzez złącze SG Ready). W celu ułatwienia odczytów i lepszego zarządzania energią warto również rozważyć montaż inteligentnego licznika, który na bieżąco będzie informował inwestora o tym jak wygląda aktualny bilans energii pobieranej i oddawanej do sieci.
Czy montaż systemów PV stał się nieopłacalny?
Zmiana przepisów spowodowała spadek opłacalności inwestycji oraz większą niepewność na rynku. Mniejsza przewidywalność nowego systemu spowodowała również trudności w ustaleniu okresu zwrotu inwestycji. Nie można jednak zakładać, że jest to sytuacja, która przekreśla zasadność stosowania systemów PV. Obecne szacunki pokazują, że średni okres zwrotu wyniesie około 10-11 lat (bez ulg i dofinansowań), ale nie uwzględniają one dynamicznych zmian rynkowych cen energii. Faktem jest, że dynamika wzrostu cen instalacji PV jest mniejsza od wzrostu cen energii, więc z każdym rokiem opłacalność będzie rosła. Istotną kwestią jest zmiana świadomości i przyzwyczajeń osób użytkujących systemy PV, tak aby zwracały one uwagę na cel podnoszenia autokonsumpcji energii w całkowitym bilansie energii produkowanej przez system PV.
Wraz ze zmianami przepisów zmienia się również rynek fotowoltaiki w Polsce. Wzrasta zasadność inwestycji w magazyny energii, dzięki którym inwestor dostaje narzędzie pozwalające jak nigdy dotąd zarządzać energią elektryczną, wpływając m.in. na poziom autokonsumpcji. Dodatkowo, jeśli inwestor zdecyduje się na montaż systemu hybrydowego z zasilaniem awaryjnym staje się samowystarczalny i podnosi bezpieczeństwo użytkowania obiektu.
Ofertę na montaż systemu instalacji fotowoltaicznej w połączeniu z systemem magazynowania energii możesz sprawdzić u sprawdzonej firmy instalacyjnej TUTAJ.
Autor: Jakub Polański
Wykładowca w Centrum Szkoleń ATUM – absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Wieloletni audytor i doradca energetyczny oraz projektant instalacji fotowoltaicznych. Na swoim koncie ma kilkadziesiąt projektów instalacji o różnej mocy i trudności wykonania. Od 2018 r. spędził kilkaset godzin w salach szkoleniowych, gdzie dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem z instalatorami i projektantami.
Szkolenie: Certyfikowany instalator systemów magazynowania energii
Jeśli zastanawiasz się jak wykonać podłączenie instalacji fotowoltaicznej z systemem magazynowania energii, to przygotowaliśmy usługę szkolenia, które przygotuje Cię do prawidłowego montażu, konfiguracji i umiejętnego doboru komponentów systemu magazynowania energii wraz z rozwiązaniami dla najczęściej pojawiających się błędów i awarii systemowych.
Jako pierwszy akredytowany ośrodek wprowadziliśmy do usług certyfikowane szkolenie z zakresu montażu systemów magazynowania energii. W naszych salach do zajęć praktycznych OZE przygotowaliśmy specjalną platformę do nauki montażu systemów magazynowania energii. Razem z naszym partnerem, firmą Co2Pro Hurtownia Fotowoltaiczna oferujemy szkolenie przy użyciu sprzętu oraz komponentów firmy Huawei z bankiem energii LUNA2000-5-E0.
Szkolenie przedstawia różne rozwiązania systemowe, ich zalety oraz ograniczenia. Szkolenie składa się z dwóch modułów: wprowadzenia i części teoretycznej dotyczącej magazynowania oraz części praktycznej podczas, której uczestnicy wykonają podłączenia systemu.