Amper (A) – jednostka natężenia prądu, oznaczająca ilość ładunku elektrycznego, który przepływa przez powierzchnię w jednostce czasu.

Amperogodzina (Ah) – miara pojemności ogniw galwanicznych, w tym akumulatorów elektrycznych. Określa ona zdolność do zasilania przez ten akumulator obwodu elektrycznego prądem o danym natężeniu przez określony czas.

Absorpcja – pochłanianie energii z promieni słonecznych przez kolektor słoneczny, w którym rozchodzi się ta energia.

Akumulator fotowoltaiczny – umożliwia magazynowanie wyprodukowanej w dzień energii i używanie jej w porze, kiedy nie ma promieniowania słonecznego, np. w nocy.

Amperomierz – narzędzie pomiarowe do badania natężenia prądu elektrycznego.

Azymut w fotowoltaice – południe, czyli kierunek najbardziej korzystny ze względu na sprawność ogniw fotowoltaicznych. Kąt azymutu oznacza odchylenie powierzchni panelu PV od kierunku południowego.

Autonomiczny system PV – ma miejsce, gdy instalacja PV w pełni zaspokaja zapotrzebowanie obiektu na prąd. Energia wyprodukowana przez instalację jest magazynowana w akumulatorach, skąd może być wykorzystana w każdym momencie doby.

Autonomiczny system PV z podłączeniem do sieci – gospodarstwo domowe zasilane fotowoltaiką może być podłączone do lokalnej sieci energetycznej, co umożliwi korzystanie z energii w przypadku braku bądź niskiego uzysku energetycznego z instalacji PV.

Bateria słoneczna – zespół elementów półprzewodnikowych do bezpośredniej przemiany energii promieniowania słonecznego w energię elektryczną.

BIPV (ang. building integrated photovoltaics) – to moduły fotowoltaiczne przeznaczone do integracji z budynkiem, które stanowią alternatywę dla tradycyjnych materiałów budowlanych wykorzystywanych w pokryciach dachowych czy elewacji integracja ogniw fotowoltaicznych z konstrukcjami budynków.

Bilans energetyczny budynku – to porównanie zysków energii cieplnej z jej stratami. To obliczenie stanowi podstawę przy tworzeniu domu energooszczędnego. Osoby inwestujące w budowę domu, a szczególnie Ci, którzy decydują się na budynek energooszczędny lub pasywny, chcą, aby udział zysków energetycznych był możliwie najwyższy, a straty najniższe.

Czysta energia – energia odnawialna, powstała przez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii tj.

słońce, wiatr, woda (rzeki, pływy i fale morskie), z ziemi (energia geotermalna), powietrza (energia aerotermalna, a także energia jądrowa w zamkniętym cyklu paliwowym biomasa, biogaz oraz biopłyny.

Przeciwieństwem źródeł odnawialnych są nieodnawialne źródła energii, czyli źródła, których zasoby odtwarzają się bardzo powoli bądź wcale: ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny i uran pozyskiwany z kopalin.

Całkowite promieniowanie – suma całkowitej ilości światła pochodzącego ze słońca.

Cienkowarstwowe ogniwa II generacji – wykonane przez nanoszenie cienkich warstw takich materiałów jak: tellurek kadmu, krzemu amorficznego oraz mieszanki miedzi, indu, galu i selenu. Ze względu na bardzo cienką warstwę (od 0,001 do 0,08 mm) ogniwa tej generacji są znacznie tańsze niż ogniwa z krystalicznego krzemu. Półprzewodniki w tych ogniwach nakłada się za pomocą naparowywania, napylania oraz epitaksji. Ogniwa II generacji mogą być bardzo elastyczne, dzięki czemu można je wykorzystywać jako elementy budowlane. Stanowią alternatywę dla ogniw I generacji.

Cienkowarstwowe ogniwa III generacji – bazują na bardzo różnych technologiach i nie są oparte o złącza półprzewodnikowe p-n. Tego typu ogniwa mają charakter nowatorski. Ze względu na to, że ogniwa te są w trakcie badań, charakteryzują się jeszcze niską sprawnością i żywotnością. Największą zaletą ogniw III generacji jest niezwykle niski koszt produkcji oraz nietoksyczność. Można wymienić takie ogniwa jak:

barwnikowe (w trakcie badań)

polimerowe (III generacja, w trakcie badań)

Efekt fotowoltaiczny – jest to proces zachodzący w ogniwach fotowoltaicznych pod wpływem promieniowania świetlnego.

Efektywność – jest to stosunek energii wyjściowej do energii wejściowej panelu fotowoltaicznego. Wyrażana jest ona w procentach.

Elektromobilność – całokształt zagadnień związanych ze stosowaniem pojazdów z napędem elektrycznym (ang. electric vehicles, w skrócie EV).

Pojęcie elektromobilność odnosi się zarówno do technicznych i eksploatacyjnych aspektów dotyczących EV, technologii oraz infrastruktury ładowania, jak również kwestii społeczno-gospodarczo-prawnych związanych z projektowaniem, produkcją, nabywaniem i używaniem pojazdów elektrycznych.

Energia prądu elektrycznego –  energia, jaką prąd elektryczny przekazuje odbiornikowi wykonującemu pracę lub zmieniającemu ją na inną formę energii. Energię elektryczną przepływającą lub pobieraną przez urządzenie określa iloczyn natężenia prądu płynącego przez odbiornik, napięcia na odbiorniku i czasu przepływu prądu przez odbiornik.

Zużycie energii elektrycznej w technice mierzone jest w kilowatogodzinach [kWh]. Urządzeniem do pomiaru zużycia energii elektrycznej jest licznik energii elektrycznej. W obwodach prądu przemiennego wyróżnia się moc, a tym samym i energię czynną, bierną i pozorną.

Energię zużytą przez urządzenie oblicza się mnożąc jego moc przez czas jego pracy. Moc jest wyrażana w kilowatach (kW) lub w watach (W), a 1 kW = 1000 W. Im większa jest moc urządzenia, tym więcej zużywa energii elektrycznej w jednostce czasu. Moc, jaką urządzenie pobiera podczas swojej pracy, jest podawana przez producenta w instrukcji obsługi (dane techniczne), na tabliczce znamionowej lub etykiecie energetycznej urządzeń (moc znamionowa).

Energetyka słoneczna – energia pozyskiwana z promieni słonecznych, następnie przetwarzana m.in. przez panele słoneczne lub kolektory. Może być wykorzystywana do podgrzewania wody użytkowej, wspomagania centralnego ogrzewania, a także wszystkich urządzeń elektrycznych.

Energia promieniowania słonecznego zaliczana do Odnawialnych Źródeł Energii (OZE).

Energia odnawialna – energia pozyskana ze źródeł naturalnych, występujących w naturze w nieograniczonych ilościach, które nie ulegają zmniejszeniu. Należą do nich: energia słoneczna, wiatrowa, wodna, geotermalna lub biomasy, biogazy itp. Podczas jej pozyskiwania nie powstają związki i gazy cieplarniane.

Falownik (ang. Inverter) – przekształtnik prądu stałego, który w instalacjach fotowoltaicznych przekształca prąd stały. Powstaje w bateriach słonecznych.

Urządzenie elektryczne zamieniające prąd stały na prąd przemienny o regulowanej częstotliwości wyjściowej. Jeśli w falowniku zastosuje się modulację szerokości impulsów (PWM), to równocześnie ze zmianą częstotliwości można regulować wartość skuteczną napięcia wyjściowego.

Inwerter (ang. Inverter) – inaczej falownik – przekształtnik prądu stałego, który w instalacjach fotowoltaicznych przekształca prąd stały. Powstaje w bateriach słonecznych.

Natężenie promieniowania słonecznego – jest to chwilowa wartość gęstości mocy promieniowania słonecznego docierającej do m2 powierzchni. Podawana jest zazwyczaj w [W/m2] lub [kW/m2.

Ogniwo fotowoltaiczne – nazywane ogniwem słonecznym lub ogniwem PV. Jest to element, który pod wpływem promieniowania świetlnego działa jak generator energii elektrycznej.

Odnawialne Źródła Energii (OZE) – to źródła, których użytkowanie nie wiąże się ze zwiększaniem ich deficytu. Do odnawialnych źródeł energii zaliczamy energię: słoneczną, wiatrową, wodną zarówno powierzchniowej jak i głębinowej (rzeki, jeziora, fale morskie, cieki geotermalne itp.), z ziemi (energia geotermalna), powietrza (energia aerotermalna, a także energia jądrowa w zamkniętym cyklu paliwowym biomasa, biogaz oraz biopłyny.

Przeciwieństwem źródeł odnawialnych są nieodnawialne źródła energii, czyli źródła, których zasoby odtwarzają się bardzo powoli: ropa naftowa, węgiel, gaz ziemny i uran pozyskiwany z kopalin.

Organiczne Ogniwa Fotowoltaiczne (OPV) – ogniwa III generacji. Urządzenia zbudowane ze związków organicznych, czyli takich, które w swoim składzie zawierają atomy węgla (prócz tlenków węgla, kwasu węglowego, węglanów, wodorowęglanów).

Panel fotowoltaiczny – inaczej moduł fotowoltaiczny, który zamienia energię promieniowania słonecznego bezpośrednio na energię elektryczną tj. na prąd.

Prąd elektryczny – uporządkowany ruch ładunków elektrycznych. W naturze przykładami są wyładowania atmosferyczne, którym również towarzyszy przepływ prądu. W technice obwody prądu elektrycznego są masowo wykorzystywane w elektrotechnice i elektronice.

Prąd Stały (ang. Direct Current DC) – charakteryzuje się stałym zwrotem oraz kierunkiem przepływu ładunków elektrycznych, w odróżnieniu od prądu zmiennego i przemiennego.

Prąd Zmienny (ang. Alternating Current AC) – prąd elektryczny, dla którego wartość natężenia zmienia się w czasie w dowolny sposób. Można wyróżnić następujące rodzaje prądu:

prąd okresowo zmienny

prąd tętniący

prąd przemienny

prąd nieokresowy

 

PV (ang. Photovoltaic) – fotowoltaika.

Moduł fotowoltaiczny / panel fotowoltaiczny – urządzenie bezpośrednio zmieniające energię słoneczną na energię elektryczną. Zbudowany z połączonych ogniw fotowoltaicznych.

Falownik/inwerter –  urządzenie umożliwiające konwersję prądu stałego (DC) na prąd przemienny (AC) (dostosowanego do istniejących parametrów elektrycznych sieci).

Instalacja On grid (in. instalacja sieciowa) – instalacja, która jest bezpośrednio podłączona do sieci energetycznej. Wyprodukowana energia zużywana jest na bieżąco lub przesyłana do sieci w celu sprzedaży/magazynowania. Poprzez liczniki dwukierunkowe możemy monitorować ilość wyprodukowanej energii, która przekazana jest do sieci energetycznej, oraz tej, która do nas wraca. Taki system pozwala na oddawanie do sieci nadwyżek energii elektrycznej wytworzonej przez naszą instalację, oraz ponowne jej wykorzystanie (możliwość odebrania 80% naszej energii magazynowanej w sieci momencie, kiedy nasza instalacja nie może pracować na pełnym zysku). Jest to najczęściej wybierany rodzaj mikroinstalacji.

Instalacja Off grid (autonomiczna) – instalacja, która nie jest podłączana do sieci energetycznej. Wyprodukowana energia zużywana jest na bieżąco lub magazynowana w akumulatorach.

Taki rodzaj instalacji najczęściej wybierany jest w przypadków domków letniskowych, samochodach kempingowych czy na jachtach.

Układ hybrydowy – system umożliwiający pracę w obu trybach: on grid i off grid jednocześnie.

Prosument – osoba, która produkuje i konsumuje energię. Mogą nim zostać osoby fizyczne, szkoły, kościoły i wspólnoty mieszkaniowe.

Net-metering – system opustów polegający na tym, że osoba, która posiada system fotowoltaiczny (prosument), może w cyklu rocznym rozliczyć nadwyżkę energii wprowadzonej do sieci z energią pobieraną z sieci. Dla mikroinstalacji do 10kW – w ciągu roku od oddania do sieci można pobrać 80% wysłanej energii. Dla instalacji od 10kW do 50kW – można pobrać z sieci 70% wysłanej energii (w ciągu roku od oddania do sieci).

Mikroinstalacja – instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW.

Nie jest wymagana koncesja.

Mała instalacja – instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW, przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 150 kW i nie większej niż 900 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i mniejsza niż 500 kW.

Nie jest wymagana koncesja. Wymagana działalność gospodarcza i wpis do rejestru wytwórców energii w małej instalacji.

Duża instalacja – instalacja o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej powyżej 500 kW, farmy fotowoltaiczne.

Wymagana koncesja na zasadach ogólnych. Wymagana działalność gospodarcza w zakresie produkcji energii.

Ulga termomodernizacyjna – ulga działająca od 01.01.2019 r. – pozwala uprawnionym osobom odliczenie od podatku kosztów poniesionych m.in. przy montażu instalacji fotowoltaicznej w ramach termomodernizacji budynku.

„Czyste powietrze” –kompleksowy program, którego celem jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Narzędziem w osiągnięciu celu jest dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych przez uprawnionych beneficjentów.

Więcej na https://czystepowietrze.gov.pl/

„Mój prąd” – program priorytetowy Mój Prąd to unikatowy instrument dedykowany wsparciu rozwoju energetyki prosumenckiej, a konkretnie wsparcia segmentu mikroinstalacji fotowoltaicznych. Dofinansowaniu podlegają instalacje PV o mocy 2-10 kW. Dofinansowanie w formie dotacji obejmuje do 50% kosztów kwalifikowanych mikroinstalacji wchodzącej w skład przedsięwzięcia, ale nie więcej niż 5 tys. zł na jedno przedsięwzięcie.

Beneficjentami mogą być osoby fizyczne wytwarzające energię elektryczną na własne potrzeby, które mają zawartą umowę kompleksową regulującą kwestie związane z wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji.

Więcej na https://mojprad.gov.pl/

Certyfikacja instalatorów w zakresie OZE – certyfikat wydawany przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT) potwierdzający posiadanie kwalifikacji do instalowania różnych rodzajów instalacji odnawialnego źródła energii: systemy fotowoltaiczne, pompy ciepła, kotły i piece na biomasę, słoneczne systemy grzewcze, płytkie systemy geotermalne. Uprawnienia wydawane są po zaliczeniu egzaminu w UDT (patrz Urząd Dozoru technicznego) lub w przypadku posiadania odpowiedniego wykształcenia – bez konieczności przystępowania do egzaminu. Certyfikat* wydawany jest na okres 5 lat z możliwością przedłużenia na okres kolejnych 5 lat.

* certyfikat nie jest obligatoryjny do pracy instalatora systemów fotowoltaicznych

Urząd Dozoru Technicznego (UDT) – państwowa osoba prawna działająca w obszarze bezpieczeństwa urządzeń technicznych w oparciu o szereg aktów prawnych, przede wszystkim ustawę z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym. Urząd Dozoru Technicznego zajmuje się akredytowaniem organizatorów szkoleń i certyfikacją instalatorów mikroinstalacji i małych instalacji, a także instalacji odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 600 kW.

Uprawnienia elektryczne – zgodnie z Ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne:

„§5.1. Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy:

1. eksploatacji – do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
2. dozoru – do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym w punkcie 1 oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Załącznik nr 1 do w/w rozporządzenia podaje rodzaje urządzeń, instalacji i sieci, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji i dzieli je na 3 grupy:

Grupa 1 (G1) – urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną

Grupa 2 (G2) – urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne.

Grupa 3 (G3) – urządzenia, instalacje i sieci wytwarzające, przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe. Rozporządzenie (w przeciwieństwie do poprzedniego) nie podaje okresu ważności świadectwa. Okres 5-letni przywrócono zapisem art., 54 1a Prawa energetycznego (patrz wyżej).”

 

 

1. Czym jest pompa ciepła?

Pompa cieplna jest urządzeniem, które wymusza przepływ ciepła z ośrodka z niższą temperaturą do tego z temperaturą wyższą.

2. Jakie są rodzaje pomp ciepła?

Pompa gruntowa „skalna”– źródłem ciepła jest skała skorupy ziemskiej. W tym celu wykonuje się odwiert, do którego wprowadzany jest „kolektor pionowy” pobierający ciepło. Niestety, aby efektywnie wykorzystywać ten rodzaj pompy, odwierty muszą być bardzo głębokie.

Pompa gruntowa „pozioma” – źródłem ciepła jest grunt. Kolektor gruntowy (wężownica z rur wypełniona niezamarzającym środkiem – roztworem glikolu etylowego lub propylowego) układany jest poziomo pod powierzchnią ziemi, na głębokości poniżej tzw. punktu 0° Polska podzielona jest na kilka stref, w których głębokość tego punktu waha się od 0,8 do 1,4 m, stąd kolektor układany jest odpowiednio na głębokości 1-2 m, przy czym należy przyjąć zasadę, że im głębiej, tym lepiej.

Pompa wodna – źródłem ciepła jest woda. Może to być podziemny ciek wodny, o ile jest duży, jednakże ta technologia może być nieopłacalna z uwagi na zamulanie się i zatykanie wymiennika ciepła, konieczność czyszczenia, stosowania dodatkowych wymienników lub filtrów itd.

Pompa powietrzna – źródłem ciepła jest powietrze uzyskane na zewnątrz budynku. Najpopularniejsza obecnie forma pomy cieplnej, składająca się z kilku urządzeń, które umożliwiają pobranie powietrza, odebrania od niego energii i przekazania ciepła albo do wewnątrz, albo do obiegu grzewczego w budynku i/lub zbiornika z gorącą wodą.

3. Jak pracuje pompa ciepła?

Konstrukcja dowolnej pompy ciepła, niezależnie od typu, składa się z dwóch części: zewnętrznej, która pobiera ciepło od źródła odnawialnego (woda, skała, grunt, powietrze) oraz wewnętrznej, która przekazuje ciepło do systemu ogrzewania budynku. Główne elementy systemu to kompresor, skraplacz, zawór rozprężny i parownik.

 

Pompa ciepła – urządzenie umożliwiające pozyskiwanie ciepła zgromadzonego w środowisku naturalnym jakim jest: grunt, woda, powietrze stosowane do ogrzania domu i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Pompa ciepła jest urządzeniem grzewczym, które po dostarczeniu energii pobiera ciepło ze źródła o temperaturze niższej (dolne źródło ciepła) i przekazuje do źródła o temperaturze wyższej (górne źródło ciepła). Proces zachodzi w wyniku zajścia określonych przemian termodynamicznych.

Pompy ciepła powietrze – np. powietrze/woda, powietrze/powietrze.

Pompy ciepła gruntowe – np. solanka/woda, bezpośrednie odparowanie/bezpośrednie skraplanie, bezpośrednie odparowanie/woda.

Pompa ciepła typu SPLIT – pompa dwuelementowa/dzielona składająca się z dwóch jednostek: wewnętrznej i zewnętrznej. W jednostce zewnętrznej znajduje się hermetycznie zamknięty układ chłodniczy, a w jednostce wewnętrznej np. podgrzewacz wody.

Pompa ciepła typu monoblok – pompa jednoelementowa/zamknięta. W takim typie pompy układ chłodniczy znajduje się w jednej jednostce i jest on hermetyczny, w całości wykonywany fabrycznie.

Współczynnik COP (ang. Coefficient Of Performance) – współczynnik efektywności energetycznej wyrażający stosunek ilości dostarczonego ciepła do ilości energii elektrycznej zużytej przez pompę. Współczynnik efektywności energetycznej jest tym wyższy, im mniejsza jest różnica temperatur między temperaturą w systemie grzewczym, a temperaturą dolnego źródła ciepła.

Współczynnik SPF (ang. Seasonal Performance Factor) –  określa efektywność pracy całej instalacji pompy ciepła biorąc pod uwagę rzeczywiste warunki pracy. Uwzględnia zmieniające się temperatury zewnętrzne, temperatury górnego i dolnego źródła. Współczynnik SPF liczony jest jako stosunek wyprodukowanego w ciągu roku (miesiąca bądź sezonu grzewczego) ciepła do energii elektrycznej zużytej w tym samym czasie przez pompę ciepła.

Dolne źródło ciepła – energia niskotemperaturowa zawarta w naszym otoczeniu (powietrze, woda, grunt), którą pompa ciepła doprowadza na cele ogrzania ciepłej wody użytkowej lub systemu grzewczego budynku.

Górne źródło ciepła – miejsce, do którego pompa dostarcza energię pobraną ze źródła dolnego (instalacje grzewcze); inaczej odbiornik ciepła.

Bufor – zbiornik wody, w którym magazynowana jest woda zasilająca instalację centralnego ogrzewania.

Zasobnik c.w.u. – zbiornik/bojler; inaczej zbiornik ciepłej wody użytkowej. Jest nieodłącznym elementem niemalże każdej instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych. Urządzenie to służy do magazynowania odpowiedniej ilości ciepłej wody na podstawowe cele bytowe (mycie, kąpiel) lub też na cele akumulacji ciepła wykorzystywanego do ogrzewania budynku.

Świadectwo Energetycznego – opisuje parametry cieplne budynku oraz zawiera szereg danych, które mogą być wykorzystane przez projektantów instalacji grzewczych.

Ogólne Zapotrzebowanie Cieplne budynku (w skrócie OZC) – określona ilość ciepła aby w całym okresie grzewczym zapewnić ciepło w danym budynku (wymaganą temperaturę). Wartość ta zależy od powierzchni ogrzewanej budynku, izolacji cieplnej przegród zewnętrznych (ścian, stropów, dachu, okien), rodzaju i skuteczności wentylacji pomieszczeń, od liczby mieszkańców i zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową. Obliczeń OZC wykonuje się o obowiązujące normy PN-B-03406-1994, PN-B002025.2001, PNEN 12831:2008.

System monowalentny – system, w  którym pompa ciepła jest jedynym urządzeniem grzewczym w instalacji i pokrywa w 100% zapotrzebowanie cieplne wynikające z obliczeń OZC w całym zakresie temperatur.

System biwalentny – system, w którym pompa ciepła współpracuje z dodatkowym źródłem ciepła np. kotłem na paliwa stałe, płynne lub gazowe.